بررسی نقشمایه های حیوانی بر روی سفالینه ها و منسوجات صدر اسلام (قرن 1 تا 5 هجری)

نقشمایه ها در هنر ایران حاملان مفاهیم و مضامین مورد توجه مردم اعصار گوناگون بوده اند و تداوم طراحی آنها توان آن را دارد که تغییرات تصویری هر دوره را آشکار سازد . ایرانیان از آغاز برای زیبایی و تزئین ، مقامی والا قائل بودند . همواره هنرمندان ایرانی خواسته اند نقش هایی را که کنایه و نشانه ای از اشکال و امور خارجی است بنگارند . این نقش ها جنبه عاطفی اشیاء را جلوه گر می سازند . عظمت و تعالی هنر ایران به سبب آن است که کمال آن در تزئین مطلق است .تزئین که هدف اصلی هنر ایرانی است ، نه تنها مایه لذت چشم و تفریح ذهن بوده ، بلکه حاوی مفهومی بسیار عمیق تر است . نخستین ادراک مبهمی که بشر از جهان داشت با نقوش و اشکال تزئینی صورت خارجی یافت و به وسیله همین نقوش ، انسان با سرنوشت خویش ارتباط بیشتری پیدا کرد. او هر نقشی را دستمایه ای برای راز و نیاز و آرامش نیروی باطنی خویش گردانید . در این میان نقشمایه های حیوانی جایگاه خاصی داشته اند ، زیبایی ، قدرت و گاهاً خشونت آنها مورد ستایش انسان بوده است . سفال به دلیل در دسترس بودن ماده اولیه آن (خاک) در اکثر نواحی باستانی یافت می شود لیکن در هر منطقه ویژگی اقلیمی ، تاریخی ، فرهنگی و مذهبی و هنر خاص آن منطقه یا دوره (زمان) را داراست ، مطالعه بر روی نقوش سفال های اوایل اسلام بازگو کننده بسیاری از مفاهیم ذهنی و اعتقادی این دوران است .همچنین صنعت پارچه بافی ایران در اوایل اسلام از سبک های ساسانی متأثر بوده است . بسیاری از نقشمایه های ساسانی در عصر اسلامی تداوم می یابد و شاهکارهای تصویری هنر ایرانی را می سازد . پژوهش حاضر می کوشد با مطالعه ی نقشمایه های حیوانی به کار رفته در سفالینه ها و منسوجات به خصوص پارچه های صدر اسلام (قرن اول تا پنجم هجری) و نگاه توصیفی-تحلیلی به اهمیت نقشمایه ها و کاربردهای مختلف آنها در هنر سفالگری و طراحی پارچه این دوره بپردازد و ابزاری برای شناخت نسبی و احیای مجدد منسوجات و سفالینه های ارزشمند و ناشناخته های ایران باشد .